Pazartesi 15.00-18.00
1. Tanım: Bu derste, iletişim bilimlerinin asli kavramları, anaakım iletişim paradigmasının temel kuramları, kavramları ve kuramcıları, örnek saha araştırmaları incelenerek/değerlendirilerek öğrenilir ve anaakım iletişim paradigmasının kavramlarını etkin kullanılır. Anaakım iletişm paradigması ekseninde güncek tartışmalar ve araştırmalar bilinir.
2. Hedef ve Amaçlar: Bu derste, iletişimin bireysel ve toplumsal işlevleri, işleyişi, siyasal, toplumsal, kültürel, ekonomik ve tarihi süreçlerle ilişkileri farklı anaakım iletişim kuramları çerçevesinde incelenecektir. İletişim araştırmalarının tarihsel gelişimi, bu alandaki temel kuramsal yaklaşımlar anaakım iletişim kuramları ekseninde tartışılacaktır. Anaakım iletişim kuramları ve kuramcıları birincil kaynaklar üzerinden değerlendirilip, bu kuram ve kavramlara yönelik değerlendirmeler de ele alınacaktır. Ayrıca kuramcılar tanıtılırken, Türkiye'den de literatüre katkılar çeşitli örnek araştırmalar üzerinden ele alınacaktır. Anaakım iletişim kuramları ekseninde güncel tartışmalar ve araştırmaların da kavranılmasına yer verilecektir.
3. Öğrenme Çıktıları: Öğrenci anaakım iletişim paradigmasının paradigmanın temel kavram ve kuramlarını öğrenir, medya-toplum ve birey ilişkisine dair, bu paradigma ekseninde soru geliştirerek kavramları ve kuramları uygulamalı kullanır, özgüler.
4. Öğrenme ve Öğretme Yöntemleri: Dönem boyunca bir ara sınav ve bir final sınavı (ödev ve sorular) uygulaması (dönem ortası) yapılacaktır. Öğrenciler dersin haftalık planına uygun olarak, okuma metinlerinin sunumunu üstlenerek, ders içi sunumlardan değerlendirme notu alabilirler. Uygulama soruları düzenli olarak yanıtlanmalıdır.
Değerlendirme: Dersten başarılı sayılmak için, derse katılan her öğrencinin en az beş sunum yapması ve dönem sonunda sunum metinlerini basılı olarak (hardcopy) teslim etmeleri gerekir. Bunun yanı sıra, öğrencilerin dersteki tartışmalara katılması beklenir. Ayrıca ders içi/derslik dışı quizler ve ödevler katkı notu olarak eklenir. Öğrenciler derste izlenmesi istenen filmleri izlemek, okunması talep edilen makaleleri okumak zorundadır. Bu malzemeler (yeni kitap ve makaleler) ders içinde öğrencilere duyurulacaktır.
Derse üç kez gelmemiş öğrenci derse gelmemiş sayılacaktır.
Sunum %30, Ara Sınav Sorusu %20, Final Sınavı/Ödevi %50 olarak ders notu hesabına katılır.
Dersin Planı ve Okumalar
1. Hafta
Tanışma ve Ders izlencesinin tanıtımı
2. ve 3. Haftalar
İletişim nedir? Kuram nedir? Kitle iletişim kuramı nedir? İletişim bilimci ne yapar? Kitle iletişimin özellikleri nelerdir?
Dursun,Ç. (2013) “İletişim nedir, ne değildir?”, İletişim Kuram Kritik içinde. Ankara:İmge.1-32.
Mutlu, E. (2005) “Kitle İletişim Kuramları Üzerine”, Globalleşme, Popüler Kültür ve Medya içinde. Der. Erol Mutlu. Ankara: Ütopya. 13-28.
Lang, K. (2005) “İletişim Araştırmaları: Kökenleri ve Gelişmesi”, Kitle İletişim Kuramları içinde. Der. ve Çev. Erol Mutlu. Ankara: Ütopya. 27-41.
Chaffeee, S.H ve C. Berger (2005) “İletişim Bilimci Ne Yapar?”, Kitle İletişim Kuramları içinde. Der. ve Çev. Erol Mutlu. Ankara: Ütopya. 42-55.
Thompson, J.B. (2005) “Kitle İletişimin Bazı Özellikleri”, Kitle İletişim Kuramları içinde. Der. ve Çev. Erol Mutlu, Ankara: Ütopya, 210-220.
Türkiye'de İletişim Eğitimi ve İletişim Çalışmaları
Mutlu, E. (2005) “Kitle İletişim Kuramları ve Türkiye'de Basın-Yayın Eğitimi”, Globalleşme, Popüler Kültür ve Medya içinde. Der. Erol Mutlu. Ankara: Ütopya. 50-74.
Tokgöz, T. (2003) “Türkiye'de İletişim Eğitimi: Elli Yıllık Bir Geçmişin Değerlendirilmesi”, Kültür ve İletişim. 6(1), 9-32.
Tokgöz, O. (2014) “Türkiye'de iletişim araştırmaları içinde 1970'li yıllarda A.Ü. SBF.de yapılan iletişim konusundaki doktora tezlerinin rolü ve konumu”, İlef Dergisi, 1(1):115-142.
Yüksel, H. (2016) “Türkiye'de Hakim İletişim Eğitimin Kavramsallaştırımının Gelişmesi Üzerine”, Kültür ve İletişim, 19(38): 10-41.
Aslan, C.E. (2017) Türkiye'de İletişim Eğitiminin Başlangıcı: Uluslararası Etkiler açısından bir Değerlendirme. Ankara: AÜ SBE.Yayınlanmamış Y.Lisans Tezi.
Öneri *Vimeo'da -OyaTokgöz'ün Sözlü Tanılığı ile Türkiye'de İlk Beş Tez Belgeseli
4.Hafta
Kitle Toplumu, Kitlelerin harekete geçmesi, Kitle ruhu
Shils, E. (1995) “Mass Society and its Culture”, Approaches to Media: A Reader içinde. Der. O. Boyd-Barrett ve C. Newbold. New York: Arnold. 81-87.
Freidson, E. (1971) “Communications Research and the Concept of the Mass”, The Process and Effects of Mass Communication içinde. Der. Wilbur Schramm ve Donald F.Roberts, Urbana: University of Chicago Press. 197-208. (HU Merkez P90.S38)
Ortega y Gasset, J. (2014) Kitlelerin Ayaklanması. İstanbul: İş Bankası. 1-46 ve 99-107.
Le Bon, G. (2014) Kitleler Psikolojisi. Ankara: Tutku, 1-159.
*G.Tarde üzerine yazı
5. Hafta
Chicago Okulu'nun iletişim çalışmalarındaki rolü ve Park'ın Gazete Üzerine Çalışmaları
Morva, O. (2013) Chicago Okulu: Pragmatik Sosyal Teoride İletişimin Keşfi. İstanbul: Doruk.
Park, R.E. ve E.W.Burgess (2015) Şehir: Kent Ortamındaki İnsan Davranışlarının Araştırılması Üzerine Öneriler. Ankara:Heretik; içinde Park, R.E. (2015) “Gazetenin Doğal Tarihi”, 125-142.
Morva, O. (2017) “Chicago Sosyoloji Okulunun Etnografik Mirasını Yeniden Okumak: Dijital Etnografik Çizgide Sembolik Etkileşimcilik”, Moment Dergi, 4(1): 135-154. E dergi.
Öneri *HÜ İletişim YouTube Kanalı –“İletişim Bilimciler İletiişm Konuşuyor” Oya Morva'nın Konuşması
6. Hafta
Kamuoyu kavramı, gazeteli yıllar ve radyo yayıncılığının gelişmesi, sinema kültürü ve Payne Fonu çalışmaları, gümüş mermi modeli ve tek aşamalı akış
Lippmann, W. (1931) “The Press and Public Opinion”, Political Science Quarterly, Vol. 46, No. 2, 161-170.
Lippmann, W. (1971) “The World Outside and Pictures in Our Heads”, The Process and Effects of Mass Communication içinde. Der. Wilbur Schramm ve Donald F.Roberts, Urbana: University of Chicago Press. 265-286. (HU Merkez P90.S38)
Berelson, B. (1992) “Gazetesiz Kalmak Ne Demektir?”, Kitle Haberleşmesi Teorilerine Giriş içinde. Der. ve Çev.Ünsal Oskay. İstanbul: Der. 139-154. (HU MERKEZ P90 0S481)
Schramm, W. (1992) “Haberleşme Nasıl İşler?”, Kitle Haberleşmesi Teorilerine Giriş içinde. Der. ve Çev.Ünsal Oskay. İstanbul: Der. 95-134.
Dougas, S. (2011) “Radyonun İlk Yılları”, İletişim Tarihi içinde. Der. D.Crowley ve D.Heyer. Ankara: Siyasal 312-321.
Sterling, C. vd. (2011) “Radyo Programcılığının Altın Çağı”, İletişim Tarihi içinde.Der.D.Crowley ve D.Heyer. Ankara: Siyasal 322-331.
Lasswell, H. (1971) “The Structure and Function of Communication in Society” , The Process and Effects of Mass Communication içinde. Der. Wilbur Schramm ve Donald F.Roberts, Urbana: University of Chicago Press. 84-99. (HU Merkez P90.S38)
7. Hafta
Propaganda çalışmalarının başlaması, Paniğin yayılması üzerine tartışmalar ve medyanın rolü, Cantril'in saha çalışması
Doob, L.W. (1954) “Goebbels's Principles of Propaganda”, Public Opinion and Propaganda: A Book of Readings içinde. Der. Daniel Katz, Dorwin Cartwright, Samuel Eldersveld ve Alfred McClung Lee. New York: Holt, Rinehart and Winston. 508-521. (HU MERKEZ HM 261 K1598 1954)
Lowenthal, L. ve N.Guterman (1954) “Portrait of the American Agitator”, Public Opinion and Propaganda: A Book of Readings içinde. Der. Daniel Katz, Dorwin Cartwright, Samuel Eldersveld ve Alfred McClung Lee. New York: Holt, Rinehart and Winston. 470-477. (HU MERKEZ HM 261 K1598 1954)
*Bazı ek malzemeler de kullanılacaktır.
Cantril, H. (1943) “Causes and Control of Riot and Panic”, The Public Opinion Quarterly, Vol. 7, No. 4, 669-679.
Cantril, H. (1939) “The Role of the Radio Commentator”, The Public Opinion Quarterly, Vol. 3, No. 4, 654-662.
Cantril, H. (1971) “The Invasion From Mars”, The Process and Effects of Mass Communication içinde. Der. Wilbur Schramm ve Donald F.Roberts, Urbana: University of Chicago Press. 579-595. (HU Merkez P90.S38)
8. Hafta
OKUMA HAFTASI VE ARA SINAV SORUSU
9.Hafta
İki Aşamalı Akış ve Kanaat Önderi, TV ve diğer mecraların karşılaştırmalı araştırması
Katz, E. (1994) “İletişimde İki Aşamalı Akış”, İletişim 1-2, 231-248.
Katz, E. ve P.F.Lazarsfeld (1955) Personal Influence: The Part Played by People in the Flow of Mas Communication. New York: The Free Press. (HU MERKEZ HM 261 K1595 1955). (Belli bir bölüm)
Campbell, A. ve C.A.Metzner (1954) “Books, Libraries, and Other Media of Communication”, Public Opinion and Propaganda: A Book of Readings içinde. Der. Daniel Katz, Dorwin Cartwright, Samuel Eldersveld ve Alfred McClung Lee. New York: Holt, Rinehart and Winston. 235-242. (HU MERKEZ HM 261 K1598 1954)
Klapper, J.T. (1992) “Değişik Haberleşme Araçlarının Karşılaştırmalı Etkileri”, Kitle Haberleşmesi Teorilerine Giriş içinde. Der. ve Çev.Ünsal Oskay. İstanbul: Der. 189-210. (HU MERKEZ P90 0S481)
10.Hafta
Yale Üniversitesi çalışmaları ve propaganda araştırmaları,
Sınırlı Etkiler: Kullanımlar ve doyumlar araştırmaları ile izleyicinin aktifliği meselesi
Hovland, C.I. ve W.Weiss (1992) “Kaynağın Güvenirliliği ve Haberleşmenin Etkinliği Üzerindeki Etkisi”, Kitle Haberleşmesi Teorilerine Giriş içinde. Der. ve Çev.Ünsal Oskay. İstanbul: Der. 239-258. (HU MERKEZ P90 0S481)
Hovland, C.I., A.A. Lumsdaine ve F.D.Shelfield (1992) “Tartışmalı Bir Konuda Kanaat Değiştiriminde “Tek Yanlı” Sunuma Karşı “İki Yanlı”Sunumun Etkisi”, Kitle Haberleşmesi Teorilerine Giriş içinde. Der. ve Çev.Ünsal Oskay. İstanbul: Der. (HU MERKEZ P90 0S481) 215-234.
Hovland, C. I. Irving L. J. ve H. H. Kelley (1953) Communication and persuasion. New Heaven: Yale Univ.Press. (HU MERKEZ)
McQuail, D. (1991) “Reflections on Uses and Gratifications Research”, Critical Perspectives on Media and Society içinde, Der. Robert K.Avery ve David Eason. New York: The Guilford Press. 9-27.
Türkiye'den Örnekler:
Özer, Ö. (2016) Doyumun Öyküsü. Konya: Literatürk, 121-132, 133-168, 169-248.
Tufan Yeniçıktı, N. (2017) Sosyal Medya: Facebook ve Twitter Motivasyonları. Konya: Literatürk. 66-100,197-270.
Kara, T. (2016) “Gençler Neden Snapchat Kullanıyor? Kullanımlar ve Doyumlar Yaklaşımı Üzerinden bir Araştırma”, Intermedia, 3(5), E dergi.
11. Hafta
Yeniden Güçlü Etkilere Dönüş:
Gündem koyma kuramı, çeşitli gündemler ve medyanın çerçevelemesi
McCombs, M. ve D. Shaw (1994) “Kitle İletişim Araçlarının Gündem Oluşturma İşlevi”, İletişim 1-2, 259-271.
McCombs, M. (2005) “A Look at Agenda-setting: past, present and future”, Journalism Studies, 6(4):543-557, Erişim: http://dx.doi.org/10.1080/14616700500250438.
İrvan, S. (2001) “Gündem Belirleme Yaklaşımının Genel Bir Değerlendirmesi”, İletişim 9, 69-107.
Yüksel, E. (2003) Medyanın Gündem Belirleme Gücü. Konya: Çizgi.
Melek, G. (2017) “Medya arası gündem belirleme araştırmalarında bir yöntem uygulaması: Hürriyet Online ve Twitter Örneği”, AÜ İlef Dergisi, 4(1): 123-148.
12. Hafta
Suskunluk Sarmalı, E.Noelle-Neumann'ın araştırmaları, Konuşkanlık Sarmalı
Noelle-Neumann, E. (1997) “Suskunluk Sarmalı Kuramının Medyayı Anlamaya Katkısı”, Medya Kültür Siyaset, Der. S.İrvan, Ankara: Alp. 379-391.
Noelle-Neumann, E. (1998). Kamuoyu Suskunluk Sarmalının Keşfi. Ankara: Dost. (HU MERKEZ'de var). (Belli bölümler)
İrvan,S. (1997) “Suskunluk Sarmalı Kuramı ve Elizabeth Noelle- Neumann'ın Özgeçmişi”, İstanbul İletişim Fakültesi Dergisi, 6: 421-450.
13. Hafta
Yetiştirme Kuramı ve Kültürel Göstergeler, Anayola sokma ve medyanın rolü, Gerbner'in çalışmaları
Çoban, Barış (Der. ) (2006). “George Gebner” Kadife Karanlık 2: Ayna Şövalyeleri 21. Yüzyıl İletişim Çağını Aydınlatan Kuramcılar içinde. Çev: Ünsal Çığ. İstanbul: Su. 11-89.
Gerbner, G. (2014) Medyaya Karşı. İstanbul: Ayrıntı. içinde Giriş, 1, 2,4, 6, 14, 15, 16, 17, 23. Bölümler)
Türkiye'den Örnekler:
Özer, Ö. (2005) “Yetiştirme Kuramının Eleştiriler Bağlamında Değerlendirilmesi: Televizyonun Rezonans Etkisine Dair Bir Araştırma”, Kültür ve İletişim (8/1). 128-161.
Özer, Ö. (2010). Medyada Şiddet Kültürü: Bu Öyküde Sen Anlatıyorsun. Konya: Literatürk. (323-346 ve 347-384)
14. Hafta
Anaakımda Güncel Tartışmalar ve Araştırmalar
McCombs, M.E. D.L. Shaw ve D. H. Weaver (2014) “New Directions in Agenda-Setting Theory and Research”, Mass Communication and Society, 17:6, 781-802, Erişim: http://dx.doi.org/10.1080/15205436.2014.964871
Sundar, S.S.ve A. M. Limperos (2013) “Uses and Grats 2.0: New Gratifications for New Media”, Journal of Broadcasting & Electronic Media, 7(4): 504-525.
Wook Ha, Y. vd. (2015) “Use and gratifications of mobile SNSs: Facebook and KakaoTalk in Korea”, Telematics and Informatics, 32, 425–438.
Genel Değerlendirme
Katz, E (2009) “Why Sociology Abandoned Communication”, American Sociology, 40:167–174.
Weimann, G., vd. (2014) “Reevaluating “The End of Mass Communication?”, Mass Communication and Society, 17:6, 803-829. Erişim: http://dx.doi.org/10.1080/15205436.2013.851700.
Chaffee, S.H. ve M. J. Metzger (2001) “The End of Mass Communication?”, Mass Communication and Society, 4(4): 365-379, Erişim: http://dx.doi.org/10.1207/S15327825MCS0404_3.
Not: Aşağıdaki makale final sınavı için zorunlu olarak okunacaktır ve bir soru bu makalelerden gelecektir.
Gitlin, T. (2008) “Medya Sosyolojisi: Egemen Paradigma”, İletişim Çalışmalarında Kırılmalar ve Uzlaşmalar içinde. Der. Sevilay Çelenk. Ankara: De-Ki. 19-65.
Temel Kitaplar:
Bourse, M. ve H. Yücel (2012) İletişim Bilimlerinin Serüveni. İstanbul: Ayrıntı. 65-72 ve 78-115.
Crowley, D.ve D. Mitchell (Der.) (1994) Communication Theory Today. London. Polity.
Lowery, S.A. ve M.de Fleur (1988) Milestones in Mass Communication Research:Media Effects. New York: Longman.
Maigret, E. (2011) Medya ve İletişim Sosyolojisi. İstanbul: İletişim. (içinde Amerikan Pragmatizmi, Chicago Okulu, Lazarsfeld, Uç Etkiler, Shannon, Polo Alto Okulu, Güçlü Etkiler Yeniden) (16.Bölüm: İnternet ve Yeni Bilgi Teknolojileri, 327-348).
Mattelart A. ve M. Mattelart (1998) İletişim Kuramları. İstanbul: İletişim. 11-57.
Mills, C.W. (2016) Sosyolojik Tahayyül. İstanbul: Hil. 13-39, 73-104.
Mutlu, E. (1997) İletişim Sözlüğü. Ankara: Ark/Bilim ve Sanat (yeni baskısı var; Ütopya Yay.)
Mutlu, E. (Der. ve Çev.) (2005) Kitle İletişim Kuramları. Ankara: Ütopya. (yeni baskısı var)
Oliver Boyd-Barrett, O. ve C. Newbold (Der.) (1995) Approaches to Media: A Reader. London: Arnold.
Perriault, J. (2016) İletişim Unutulmuş Kökenleri. İstanbul: Ayrıntı. 35-46.
Scannel, P. (2007) Media and Communication. London: Sage. içinde (30 ve 40lar) 9-31; 63-90 (40 ve 50 ler) ve 268-273.
Stevenson, N. (2008) Medya Kültürleri: Sosyal Teori ve Kitle İletişimi. Ankara Ütopya.
Thompson, J.B. (2008) Medya ve Modernite. İstanbul: Kırmızı.
Tokgöz, O. (2015) Kitle İletişim Kuramları. Ankara: İmge.
Türkoğlu, N. (2004) Toplumsal İletişim. İstanbul: Babil Yayınları.
Ders içi etkinlik:
Kolokyum'a katılım